دکتر افسانه رئیسی فر: این قاعده که تاریخ تکرار خواهد شد در مورد پرستاری هم حاکم است

دکتر افسانه رئیسی فر: این قاعده که تاریخ تکرار خواهد شد در مورد پرستاری هم حاکم است

دانش آموخته دوره دکتری پرستاری گفت: بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر پرستاری با آن مواجه است، مسائلی بوده که 60 سال پیش هم به آن مبتلا بوده است

افسانه رئیسی فر در سال 1382 کارشناسی پرستاری را در دانشکده پرستاری آبادان آغاز و در سال 1386 با معدل 75/18 با عنوان دانش آموخته برتر از مقطع کارشناسی پرستاری فارغ التحصیل شد.
وی بعد از گذراندن مقطع کارشناسی ارشد در رشته پرستاری و گرایش داخلی جراحی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در سال 1389 با معدل 98/ 18 و به عنوان دانش آموخته برتر فارغ التحصیل شد.
رئیسی فر همچنین در سال 1396 با راهنمایی دکتر سرور پرویزی و دکتر محمدرضا فیروزکوهی با معدل 06/19 از رساله دکتری اش با عنوان تبیین روند تاریخی پرستاری دانشگاهی ایران قبل از وقوع انقلاب اسلامی: یک مطالعه تاریخی دفاع کرد و از مقطع دکتری پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران فارغ التحصیل شد.  

شماچیست؛ درمورد موضوع رساله تان توضیح دهید و بفرمائیدکه تمرکز اصلی این پژوهش چیست؟
موضوع رساله با جستجوی زیاد و صحبت با افراد برجسته حرفه و راهنمایی اساتید ارجمندم بویژه خانم دکتر پرویزی انتخاب شد. چندین دهه است که مطالعات تاریخی در پرستاری از اهمیت ویژه ای برخوردار شده و در کشور ما نیز در دهه اخیر مطالعه تاریخی در پرستاری مورد توجه قرار گرفته است. این قاعده که تاریخ تکرار خواهد شد در مورد پرستاری هم حاکم است، کما اینکه ما می بینیم بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر پرستاری با آن مواجه است، مسائلی بوده که مثلا 60 سال پیش هم پرستاری به آن مبتلا بوده است. تمرکز مطالعه تاریخی نیز بر تبیین روندهای موجود در سیر آن پدیده یا مفهوم و پاسخ به این سوال است که چگونه می توان از تجارب و روندهای گذشته در رویارویی با موقعیت های کنونی و رخدادهای آینده استفاده کرد. آگاهی دقیق از تاریخ حرفه، به شکل گیری هویت حرفه ای در بین دانشجویان و پرستاران کمک می کند و این هویت حرفه ای مشترک باعث هم افزایی و افزایش تعهد حرفه ای خواهد شد

آیا مطالعه مشابه ای دراین خصوص شده بود؟
مطالعه تاریخی در پرستاری جهان به تدریج در سه دهه اخیر زیاد شد؛ البته تا سالها بیشتر مطالعات به بررسی توصیفی تاریخ پرستاری در حوزه ای خاص می پرداختند. اما امروزه بیشتر مطالعات تاریخی با رویکرد نقادانه انجام می شود و بر استفاده از آن نتایج در مسائل حال و آینده متمرکز است. در زمان انتخاب موضوع یک مطالعه با عنوان تاریخ پرستاری دفاع مقدس انجام شده بود و یک مطالعه دیگر نیز در همین حوزه در حال انجام بود. بنابراین می توان گفت مطالعه تاریخی پرستاری در این حوزه و در این ابعاد اولین مطالعه در سطح کشور بود.

اگر بخواهید مطالعه در این خصوص را ادامه دهید، فکر می کنید چه جنبه ای از آن جای کاردارد و روی آن پژوهش می کنید؟
مطالعه تاریخ پرستاری در ایران نوپا است و هنوز حوزه های زیادی برای پژوهش وجود دارد؛ تاثیر ورود مردان به پرستاری، نقش نهادهای خیریه و یا نیروهای نظامی در توسعه پرستاری و روند توسعه مامایی در کشور و ارتباطش با پرستاری حوزه های مناسبی برای پژوهش تاریخی هستند. مطالعه تاریخ پرستاری بعد از انقلاب اسلامی نیز موضوع مناسبی برای انجام پژوهش تاریخی است که در حال حاضر بعنوان لیدر یک تیم تحقیقاتی درحال کار روی این موضوع در سازمان نظام پرستاری هستم. در بخش پایانی رساله ام حدود 20 عنوان پیشنهادی را برای انجام مطالعات تاریخی پیشنهاد داده ام که می تواند منبعی برای دانشجویانی باشد که هنوز به انتخاب عنوان نرسیده اند.

مهمترین مشکلی که درجمع آوری داده ها با آن مواجه شدید، چی بود؟
مطالعه تاریخی آن هم در این وسعت کار بسیار دشواری بود؛ ایمان دارم که اگر لطف و توجه خدا نبود قطعا کار انجام نمی شد. روند طولانی جمع آوری داده­ها که به دلیل دشواری در دسترسی، نقد و بکار گیری اسناد و دستیابی به مشارکت کنندگان باعث خستگی جسمی و روحی زیادی در من شد. اولین مصاحبه در آبان 1392 انجام شد و اخرین آن در دی ماه سال 1395؛ یعنی بیش از سه سال! هیچ لیستی از افراد قدیمی حرفه وجود نداشت و شناسایی آنها واقعا دشوار بود.
گرداوری اسناد نیز تا تیر ماه امسال ادامه داشت و بسیاری از اسناد به دلایل مختلفی از جمله انقلاب و جنگ از بین رفته بودند. آرشیوها و مراکز اسناد هم مراحل طولانی برای دسترسی به منابع داشتند.
سفر به شهرهای مختلف برای پیدا کردن افراد و یا اسناد نیاز به هزینه های گزاف داشت که باعث کندی کار شد؛ متاسفانه علیرغم توضیحات مکتوب و شفاهی به معاونت پژوهش دانشگاه مبنی بر ضروری بودن سفرها و سایر هزینه ها، بودجه زیادی به کار اختصاص داده نشد و بخش اعظم هزینه ها توسط تیم پژوهش پرداخت شد.
حمایت مالی از طرح های بزرگ پژوهشی مساله مهمی است؛ برای انجام بهترین کارها باید امکانات و هزینه های آن را هم تقبل کرد. متاسفانه علی رغم اختصاص بودجه های قابل توجه در سایر رشته ها در حوزه تحقیقات پرستاری این مساله مشاهده نمی شود. شاید بخشی از این کمبود مربوط به عدم آشنایی با ماهیت طرح های پرستاری است.
مساله دیگر تازه بودن روش مطالعه بود که کار آنالیز و نگارش رساله را تا حد زیادی دشوار کرده بود. سعی کردم که مراحل کار را به صورت عملی و با جزئیات در رساله شرح دهم که برای سایر دوستانی که به این حوزه علاقمند هستند به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار گیرد.

درداده ها موردی بود که امکان بیانش در رساله نباشد؟
تا جایی که امکان داشت سعی کردم فصل 4 مبتنی بر بیانات مشارکت کنندگان و اسناد نگارش شود؛ اما به هرحال در هر مطالعه تاریخی به دلیل برخی مسائل سیاسی، مذهبی و اخلاقی امکان انعکاس همه وقایع و جوانب آن وجود ندارد.

خروجی رساله شما چند مقاله بود؟
با توجه به وسعت کار، مقالات زیادی از این کار قابلیت استخراج و چاپ دارد اما تاکنون دو مقاله از رساله استخراج شده که یک مورد چاپ و دیگری در حال داوری است. همچنین در حال رایزنی برای چاپ آن به صورت کتاب با همکاری انتشارات بین المللی هستیم.

و اما حرف آخر
قبل از هرچیز خداوند را شاکرم که به من توان آغاز و انجام چنین پروژه ای را داد، چون به اذعان اساتید سالها بود که ضرورت انجام چنین مطالعه ای برای همگان روشن بود ولی به دلیل دشواری خاص آن کسی آغاز گر آن نبود. بنده با لطف خدا، حمایت دانشکده و راهنمایی های اساتید این پروژه را آغاز کردم و معتقدم این کار شروعی برای ورود به مطالعه تاریخ پرستاری بود و این حوزه هنوز جای کار بسیار دارد.
از ریاست محترم دانشکده، معاونت محترم آموزشی و پژوهشی، معاونت محترم بین الملل دانشکده و مدیران سابق و فعلی گروه داخلی جراحی بسیار تشکر می کنم. از اساتید گرانقدرم که به حق شایسته واژه استاد هستند؛ سرکار خانم دکتر پرویزی و جناب آقای دکتر فیروزکوهی بخاطر راهنمایی ها و حمایت هایشان بسیار سپاسگزارم. در طول این سالها علاوه بر علم، فضائل اخلاقی بسیاری را از ایشان فرا گرفتم.
 
"پروردگارا حسن عاقبت، سلامت و سعادت را برای همه ما مقدر نما"

کلمات کلیدی