ششمین سمینارعلمی تعهدحرفه ای در نظام سلامت
تاکید دکتر نوربالا بر توجه به موضوع تعهدحرفه ای در زمان ارایه کمکهای روانشناختی به افراد آسیب دیده
عصو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه گفت: حمایت روانی در بحران ها چه بلایای طبیعی و چه حوادث دست ساز انسانها، هم بسیار مهم است، هم بسیار آسان است اما متاسفانه همواره مغفول مانده است.
دکتر نوربالا عضو هیئت علمی گروه روانپزشکی دانشگاه در ششمین سمینار علمی تعهدحرفه ای در نظام سلامت که در تاریخ های 6 و 7 بهمن ماه برگزار شد ضمن گرامیداشت خاطره‌ی استاد گرانقدر مرحوم دکتر بهادری و تشکر از دکتر گتمیری که مسیر استاد را دنبال می‌کند اظهار داشت، موضوعی که مورد بحث ما در این بخش از سمیناراست تعهد حرفه‌ای در برقراری حمایت روانی در بحران‌هاست.
وی با اشاره به سابقه فراوان کشور در مواجهه با شرایط بحرانی افزود:کشور ما نیز مانند سایر کشورها در معرض وقوع حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله و حتی بحران های ساخته شده به دست انسانها مثل جنگ و انفجار و حتی کودتا هست که در اثر هریک از این اتفاقات با بحرانهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روبرو هستیم که دراین مبحث به بحران های اجتماعی می پردازیم.
دکتر نوربالا با اشاره به واکنشهای افراد در مواجهه با بحرانهای جمعی افزود: در چنین شرایطی افراد طی 4 مرحله واکنش نشان می دهد که در مرحله اول به فاز شوک، مرحله دوم به فاز واکنش، مرحله سوم فاز اصلاح و در مرحله چهارم وارد فاز بازیابی می شوند که در هر یک از این فازها اقداماتی از سوی کارکنان نظام سلامت لازم است تا فرد به حالت عادی بازگردد.
وی ادامه داد: در مرحله اول یا شوک هم افراد حادثه دیده و هم کارگزاران نظام سلامت که برای خدمت در محل حادثه حاضر هستند ممکن است دچار حالت سردرگمی، گیجی و منگی، عدم کنترل بر احساسات و کاهش توانایی فکری و عملی باشند که این حالت میتواند تا ساعتها پس از وقوع حادثه ادامه یابد.
عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به عکس العمل هایی که افراد در مرحله اول بروز بحران یا فاز شوک دارند گفت: از علایم این مرحله می توان به از دست دادن قدرت تفکر، عدم درک واقعیت، کاهش قدرت حرکت، بی فعالی، هراس و یا بی تفاوتی نسبت به وقایع اطراف نام برد که از مهمترین وظایف کارگزاران سلامت تلاش برای کنترل حادثه، انجام اقدامات اولیه نجات فرد حادثه دیده و کمک از دیگران برای مراقبت از فرد تا دچار آسیب دیگری نشود.
وی افزود: در پاسخ به هریک از این حالتها مهمترین اقدام این است که رفتار فرد را از حالت خطرزا خارج کنیم مثلا در شرایطی که فرد حالت بیش فعالی است باید سعی شود با مشغول کردن افکار فرد، رفتارش را کنترل کرده و مانع از آسیب رساندن به خودش شویم.
دکتر نوربالا درتشریح ویژگی های فاز واکنش گفت: در این فاز ممکن است افراد تصاویر مبهم و متغیری از صحنه حادثه در ذهن داشته باشند، ممکن است دچار کابوس شده و خوابهای آشفته ای از زمان حادثه ببیند، همچنین ممکن است دچار عصبانیت و تحریک پذیری بیشتر شده و یا احساس عذاب وجدان از زنده ماندن خود داشته باشند در حالی که عزیزان خود را از دست داده اند که این حالتها معمولا در روزهای اول پس از بروز بحران بروز خواهد داد. واکشنهایی همچون تنفر، خشم، شرم، اضطراب، واپسگرایی و انزوا از واکنشهایی است که فرد در این مرحله از خود بروز می دهد و باید متناسب با رفتار فرد اقدام مناسب از سوی کارگزاران سلامت صورت گیرد.
وی در ادامه در تشریح رفتارهای فرد بحران زده در مرحله سوم یا فاز اصلاح افزود: دراین مرحله فرد با شرایط پیش آمده کنار آمده و در واقع با شرایط سازگاری پیدا می کند. در این مرحله واکنشهای افراد کاهش پیدا کرده و فرد به کارهای روزمره خود علاقه مند می شود و در ادامه نیز برای آینده خوددر شرایط جدید می تواند برنامه ریزی داشته باشد.
دکتر نوربالا خاطر نشان کرد در فاز اصلاح اصول چهارگانه بقا مطرح است که شامل: پذیرفتن سانحه، پذیرفتن احساسات و واکنش های فرد که می تواند مثبت یا منفی باشد، درس گرفتن از آنچه که رخ داده است و متمرکز کردن احساسات خود بر موضوعات جدید است.
وی در ادامه پرهیز از انزوا، صحبت کردن با دیگران و تماس با سایر آسیب دیدگان را از مهمترین اقدامات گام اول یعنی پذیرفتن سانحه عنوان کرد و افزود: در گام دوم یعنی پذیرفتن احساسات نیز فرد باید اجازه داد تا با صحبت کردن با نزدیکان درباره احساسات خود به بیان مشکلات خود بپردازد و در گام سوم یعنی درس گرفتن از حادثه که ممکن است ناشی از آسیب های اجتماعی هم باشد باید با استفاده از مهارت های جدیدی که فرد آموخته زندگی از سر گرفته شده و در نهایت به آرامش فرد آسیب دیده منتهی شود.
عضو عیئت علمی دانشگاه در ادامه سخنان خود افزود: در آخرین فاز یا همان بازیابی تقریبا بحران فروکش کرده و یا به کنترل در آمده است و انتظار می رود تا از تجربیاتی که از این شرایط بحرانی به دست آمده برای آینده استفاده شود. اما دراین فاز هم فرد آسیب دیده رفتارهایی خواهد داشت که نیازمند برخورد صمیمانه، گوش دادن به سخنان فرد، اجازه بیان احساسات یا تخلیه هیجانات و همچنین مراقبت های عمومی خواهد داشت که متاسفانه در بسیاری از بحران های اجتماعی که در جامعه رخ داده است به این مرحله کمتر توجه شده است.
وی با اشاره به علایم هشدار دهنده در شرایط بحرانی که نیازمند توجه بیشتر کارگزاران نظام سلامت دارد، گفت: بی تفاوتی، بیش فعالی، پراکنده گویی، بیخوابی، از دست دادن حافظه، وجود توهامات و سوء مصرف مواد و همچنین وجود علائم شدید حسمی همچون سر درد، قلب درد و سوزش آن از علائم هشدار دهنده است که نیاز به ارجاع فرد آسیب دیده به افراد متخصص دارد.
دکتر نوربالا با اشاره به اهمیت کمک های اولیه روانشناختی در بروز بحران خاطر نشان کرد، تمامی افرادی که در زمان بروز بحران با فرد آسیب دیده برخورد دارند می توانند با گوش دادن، درک همدلانه از شرایط فرد آسیب دیده، تلاش برای تسهیل در رفع نیازهای آنها، برقراری ارتباطات کلامی و همچنین پرهیز از قضاوت های نابجا درجهت کمکهای روانشناختی افراد در شرایط بحرانی گام بردارند.
وی افزود: برای ارایه کمکهای روانشناختی در زمان بحران به افراد آسیب دیده، کارگزاران نظام سلامت باید ضمن حفظ آرامش خود و اطرافیان باید سریعا درانجام مراقبت مداخله کرده و با احساس همدردی و گوش دادن به فرد آسیب دیده از او حمایت عاطفی داشته و با تمرکز بر شرایط واقعی از قول های نابجا پرهیز کنند.
استاد گروه روانپزشکی دانشگاه در پایان سخنان خود تاکید کرد: حمایت روانی در بحران ها چه بلایای طبیعی و چه حوادث دست ساز انسانها، هم بسیار مهم است، هم بسیار آسان است اما متاسفانه همواره مغفول مانده است و توجه به موضوع تعهدحرفه ای در شرایط بحرانی باعث می شود افراد به مواردی که بیان شد به درستی عمل کرده و برای آسیب دیدگان بحرانها همواره گوش شنوا داشته باشند.
خبرنگار: فریبا مقدم
نظر دهید