پروفسور هرمز شمس، متولد ۱۳۱۷ در تهران، فرزند پروفسور محمدقلی شمس، بنیانگذار چشم‌پزشکی نوین ایران، بود. او تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در تهران گذراند و سپس برای ادامه تحصیلات به خارج از کشور رفت. ابتدا در ۲۱ سالگی به آمریکا سفر کرد و در رشته‌های میکروبیولوژی و میکروآناتومی تحصیل کرد، سپس در پاریس تحصیلات پزشکی و تخصص چشم‌پزشکی خود را تکمیل کرد. پس از اتمام دوره اینترنی در بیمارستان Quize-vingts پاریس، به توصیه پدر و علاقه شخصی به ایران بازگشت و در بیمارستان فارابی مشغول به کار شد.

دکتر شمس یک برادر و چهار خواهر داشت. او هرگز ازدواج نکرد و در تهران زندگی می‌کرد. با اینکه در اوایل دهه هشتاد بازنشسته شد، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌داد و خود را به طور کامل بازنشسته نمی‌دانست. او همواره با اشاره به ساده‌زیستی خود، بیان کرده بود که شخصیت او بیشتر شبیه پدربزرگش، مرحوم یحیی میرزا لسان الحکما، استاد کحالی دارالفنون، بوده که فردی ساده و فروتن بوده است.

دکتر شمس در دوران فعالیت خود در بیمارستان‌های فارابی و شریعتی به خدمت‌رسانی ادامه داد. وی علاوه بر فعالیت به عنوان چشم پزشک در بیمارستان فارابی، مسئول بخش چشم بیماری بهجت و درمانگاه‌های مربوطه در بیمارستان شریعتی بود. او همچنین عضو هیئت‌مدیره انجمن چشم‌پزشکی و مسئول مجله چشم‌پزشکی ایران بود. دکتر شمس در سال 1391 جایزه علامه طباطبایی را به پاس خدماتش به جامعه دریافت کرد و با بودجه آن بخش اپیدمیولوژی چشم‌پزشکی را در بیمارستان فارابی راه‌اندازی کرد.

دکتر شمس همواره بر اخلاق حرفه‌ای، سادگی و کمک به دیگران تأکید داشت. او معتقد بود خوشبختی به پول و دارایی نیست، بلکه به رضایت از زندگی و لذت بردن از چیزهای کوچک است. به گفته دوستان و همکارانش او هرگز از نام و نفوذ پدرش برای کسب موقعیت استفاده نکرد و همواره دوست داشت شخصیت مستقل خود را داشته باشد. دکتر شمس در آخرین سال‌های عمر پدرش، کتابی درباره زندگی‌نامه او آماده کرد و با ابراز علاقه به بیمارستان فارابی، آن را خانه و عشق خود می‌دانست.

پروفسور هرمز شمس سرانجام پس از تحمل یک دوره بیماری در 24 مرداد 1404 و در سن 87 سالگی دعوت حق را لبیک گفت و روحش به پدر و پدربزرگ فقیدش پیوست.