مدال افتخار آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان به پاس سال‌ها تلاش مؤثر و ارایه دستاورد مطالعاتی مهم در زمینه سرطان، به دکتر رضا ملک‌زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت اعطا شد.
به گزارش وبدا، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، آژانس تخصصی سازمان بهداشت جهانی است که مقر آن در فرانسه قرار دارد و فعالیت خود را از سال 1965 با مأموریت تحقیقات گسترده درباره سرطان و نیز ترویج همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه آغاز کرد.
مدال افتخار آژانس تحقیقات سرطان به دانشمندانی اعطا می‌شود که تحقیقات آنها سهم قابل توجهی در درک جهانی از اپیدمیولوژی سرطان‌، شناسایی عوامل ایجاد آن، پیشگیری و کمک به کاهش بار این بیماری فزاینده داشته باشد.
این دانشمند ایرانی، برای نخستین بار در جهان ثابت کرد که مصرف تریاک موجب ایجاد انواع سرطان می‌شود. همچنین مصرف نوشیدنی‌های داغ نقش بسیار مهمی در ایجاد سرطان مری دارد.
دستاورد تحقیقاتی دکتر ملک‌زاده در زمینه تأثیر مصرف نوشیدنی‌های داغ بر ایجاد سرطان مری، توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی ثبت شده است و دیگر دستاورد مطالعات وی تحت عنوان «سرطان‌زایی تریاک» در فهرست آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان برای ثبت قرار دارد.
مراسم اعطای مدال افتخار تحقیقات سرطان به دکتر ملک‌زاده، روز سه شنبه 19 دی ماه مصادف با 9 ژانویه ۲۰۱۸، با سخنان کریستوفر وایلد، رییس آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان و با حضور دانشمندان، محققان و سرطانشناسان برجسته دنیا، در مقر آژانس برگزار شد.
دکتر ملک‌زاده، پیش از دریافت مدال افتخار آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، یازدهمین سخنرانی «ریچارد دال» را ارایه کرد.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان از سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ همزمان با اعطای مدال افتخار تحقیقات سرطان به برندگان، سخنرانی «ریچارد دال» استاد دانشگاه آکسفورد و دانشمند فقیدی که موفق به شناسایی ارتباط مصرف سیگار و سرطان ریه شد را برگزار کرده است.
دکتر ملک‌زاده مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران در سخنرانی خود، به تشریح نتایج این مطالعه که یکی از دستاوردهای مهم آن اثبات «سرطانزایی تریاک» بوده است پرداخت و گفت: استفاده از مواد مخدر، در حال حاضر، یک مشکل بهداشتی عمده در بسیاری از نقاط جهان است. به طوری که بیش از ۳۲ میلیون نفر از ترکیبات مواد مخدر استفاده می کنند.
وی افزود: تولید جهانی تریاک به بالاترین سطح خود در ۲۰۱۴ رسید که عمدتا به علت افزایش کشت خشخاش در افغانستان بوده است و این درحالی است که دستیابی به مطالعاتی با داده های معتبر درباره «مصرف طولانی مدت مواد مخدر» چالش برانگیز است.
دکتر ملک‌زاده تصریح کرد: فقدان مطالعات دقیق درباره «مصرف طولانی مدت» ترکیبات مواد مخدر، منجر به کمبود مطالعات اپیدمیولوژیک آینده نگر می‌شود؛ مطالعاتی که می توانند تاثیرات مصرف درازمدت این ترکیبات را بر بیماری های قلبی عروقی و انواع سرطان ارزیابی کنند و این در حالی است که اغلب مطالعات منتشر شده اخیر در این زمینه، مطالعات موردی گذشته نگر بوده است.
معاون تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت، مطالعه بزرگ کوهورت در شمال شرق ایران (گلستان) که دارای بیشترین شیوع سرطان مری در جهان است را تنها مطالعه ای دانست که اطلاعات دقیق و معتبری درباره تعداد زیادی از افرادی که ترکیبات مواد مخدر را در «طولانی مدت» مصرف کرده اند، ارائه می‌دهد.
وی گفت: مصرف تریاک در شمال شرق ایران، عمدتا با اهداف تفریحی، مشابه مصرف الکل در کشورهای غربی انجام می شود و امکان ارائه اطلاعات معتبر از جمعیت عمومی و نه جمعیتی خاص را فراهم می آورد.
دکتر ملک‌زاده، با اشاره به نتایج حاصل از سالها بررسی و پیگیری ۵۰ هزار و ۴۵ نفر شرکت کننده در مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، گفت: بر پایه نتایج این مطالعه که با توجه به شاخصهای جنس، سن، مصرف دخانیات، مصرف الکل، سطح سواد و میزان درآمد به دست آمده است، ۱۷ درصد شرکت کنندگان شامل ۸ هزار و ۴۸۷ نفر، مصرف دائمی تریاک را گزارش کردند.
وی افزود: از میان بیش از ۵۰ هزار شرکت کننده تحت مطالعه، ۶ هزار و ۴۶۶ نفر تا کنون فوت کرده اند و نتایج بررسی علل مرگ افراد فوت شده نشان داد که مصرف تریاک با افزایش میزان خطر مرگ و میر ناشی از کلیه علل مرگ در ارتباط است.
به گفته این سرطان شناس برجسته ایرانی، دیگر نتایج بررسی علل مرگ فوت شوندگان در مطالعه بزرگ کوهورت گلستان حاکی از آن است که مصرف ترکیبات مواد مخدر بویژه تریاک، با افزایش خطر مرگ بر اثر بیماری ایسکمیک قلبی، به میزان ۹۲ درصد، بیماری های ریوی ۵۹ درصد، سرطان مری ۴۷ درصد، سرطان معده ۴۴ درصد، سکته مغزی ۴۱ درصد و سایر سرطانها شامل مثانه، حنجره، لوزالمعده در ارتباط است و این یافته ها به شدت این ارتباط را تایید می کنند.
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در ادامه به این یافته مهم مطالعه کوهورت گلستان اشاره کرد که ارتباط مصرف تریاک با مرگ و میر، بسیار قوی تر از ارتباط مصرف سیگار با مرگ و میر است و این ارتباط در مطالعه کوهورت گلستان، از نظر آماری معنی دار بوده است.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، با یادآوری ۳۳ هزار مرگ ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر در «کوتاه مدت»، طی سال ۲۰۱۵ در ایالات متحده آمریکا، گفت: میزان مرگ و میر واقعی ناشی از مصرف «طولانی مدت» مواد مخدر می تواند بطور قابل توجهی بیشتر از این آمار باشد زیرا علاوه بر «مصرف بیش از حد»، «مصرف طولانی مدت مواد مخدر» نیز موجب ایجاد سرطان، بیماری های قلبی عروقی و سایر بیماری های مزمن خواهد شد.
دکتر ملک نتایج حاصل از مطالعه بزرگ کوهورت گلستان که دارای شرکت‌کنندگان بسیار (بیش از ۵۰ هزار نفر) بوده است را با یافته‌های تعداد زیادی از مطالعات مورد - شاهدی، همسو دانست و گفت: این نتایج نشان می‌دهد که بار مرگ ناشی از مصرف «طولانی مدت» مواد مخدر ممکن است بالاتر از برآوردهای فعلی باشد.