مراسم افتتاحيه چهارمين كنگره بين المللي تازه ترين دستاوردهاي پژوهش در دانش پزشكي، به همت بنياد آكادميك جهاني پروفسور يلدا و دفتر ارتباط با دانش آموختگان دانشگاه و با حضور دكتر جعفريان رييس دانشگاه، دكتر ملك زاده، معاون تحقيقات و فناوري وزير بهداشت و حجت الاسلام والمسلمين دكتر عيسي زاده رييس نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه، روز شنبه 4 آبان ماه 1392 در تالار امام بيمارستان امام خميني (ره) برگزار شد.
در اين مراسم، دكتر محبوب لسان پزشكي، عضو هيئت علمي دانشگاه و رييس مركز تحقيقات نفرولوژي، در سخنراني خود با موضوع كليات، تشخيص، عوارض و اهميت درمان فشار خون گفت: فشار خون نرمال، شامل فشار خون سيستوليك كمتر از 120 و دياستوليك كمتر از 80 ميلي متر جيوه است. 
وي با بيان آن كه فشار خون بالا Hypertension)) شامل  Stage 1  و Stage 2 است گفت: Stage 1، فشار خون سيستوليك 140 تا 159 و يا فشار دياستوليك 90 تا 99 ميلي متر جيوه است. همچنين   Stage 2 به فشار خون سيستوليك برابر يا بيشتر از 160 و يا فشار دياستوليك برابر و يا بيش از 100 گفته مي شود. 
دكتر لسان پزشكي ضمن تعريف Isolated systolic hypertension گفت: اين نوع فشار خون به فشار خون برابر و يا بيش از 140 و فشار دياستوليك كمتر از 90 ميلي متر جيوه گفته مي شود. همچنين  Isolated diastolic hypertension فشار سيستوليك كمتر از 140 و دياستوليك برابر يا بيش از 90 ميلي متر جيوه است. 
وي افزود: بر اساس اندازه گيري  ABPM(Ambulating Blood Pressure Monitoring )، فشار خون بالا به فشار خون ميانگين 85/135ميلي متر جيوه در طول 24 ساعت، فشار خون ميانگين بالاتر از 90/140ميلي متر جيوه در زمان بيداري و فشار خون ميانگين 75/125 ميلي متر جيوه در هنگام خواب اطلاق مي شود. در اين روش دستگاه به بيمار وصل مي شود و معمولاً در طول روز در فواصل 15 دقيقه اي و در هنگام خواب در فواصل 30 دقيقه اي فشار خون اندازه گيري مي شود.  
دكتر لسان پزشكي در ارتباط با اندازه گيري فشار خون به روش Home readings گفت: اگر فشار خون در خانه اندازه گيري شود، توصيه مي شود 12 تا 15 بار در فواصل روز و شب اندازه گيري شود كه اين روش بيشترين ارتباط را با فشار خون سرپايي در طول روز (daytime ambulatory blood pressure) دارد. 
وي در مورد فشار خون بدخيم (( Malignant Hypertension گفت: زماني كه فشار خون به ميزان قابل ملاحظه اي بالا باشد و علائم ته چشم مانند خون ريزي شبكه اي، ترشح التحابي يا ادم پاپي ايجاد كند، فشار خون تهاجمي ناميده مي شود كه در آن به طور معمول فشار خون دياستوليك بيش از 120 ميلي متر جيوه است. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: فشار خون فوريتي (Hypertensive Urgency) به فشار خون بيش از 120 ميلي متر جيوه در بيماران بدون علامت گفته مي شود. 
وي با تعريف فشار خون اضطراري (Hypertensive Emergency) گفت: اين نوع از فشار خون به فشار خون شديد حادي اطلاق مي شود كه به طور معمول برابر يا بيش از 120/180 ميلي متر جيوه باشد و مساله مهم در اين فشار خون آسيب به اندام ها (End organ damage) است. 
دكتر لسان پزشكي با تعريف فشار خون مقاوم ( (Resistant Hypertensionگفت: عدم دست يابي به فشار خون كمتر از 90/140ميلي متر جيوه، علي رغم مصرف سه دوره دارو كه اين داروها در دوز بالاي قابل تحمل بيمار باشد و يكي از آنها حتماً ديورتيك باشد، به فشار خون مقاوم اطلاق مي شود. 
وي با تعريف Controlled Resistant Hypertension گفت: در اين حالت بيمار چهار دوره يا بيشتر دارو مي گيرد و فشار خونش كنترل شود. در مورد اين بيمار پيش از اين كه يك دارو اضافه و فشار خونش كنترل شود، Malignant Hypertension صدق مي كرد.  
دكتر لسان پزشكي با تعريف Refractory Hypertension گفت: بيماراني كه تعريف فشار خون مقاوم در مورد آنها صدق مي كند  و علي رغم مصرف چهار دوره يا بيشتر از داروهايي كه در دوز بالاي قابل تحمل بيمار هستند، به فشار خون نرمال دست نمي يابند، در اين حيطه محسوب مي شوند. 
وي با تعريف Isolated Diastolic Hypertension گفت: اين نوع از فشار خون كه بيشتر در مردان ديده مي شود، با سندرم متابوليك مرتبط است. در اين حالت، به دليل تنگي عروق مويرگ هاي مقاوم، مقاومت عروقي سيستميك بالا است درحالي كه برون ده قلبي به طور نامتناسبي طبيعي است. 
دكتر لسان پزشكي با اشاره به Isolated Systolic Hypertension گفت: اين نوع از فشار خون، معمولاً با افزايش سن پديدار مي شود و با روند آترو اسكلروز همراه است. فشار سيستوليك افزايش مي يابد در حالي كه فشار دياستوليك پايين مي آيد و با افزايش فشار نبض همراه است و ريسك سكته مغزي، سكته قلبي، هايپرتروفي بطن چپ (LVH) و نارسايي كليه در آن بالا است. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: در زير سن 50 سال فشار دياستوليك، و در سن بالاي 50 سال فشار سيستوليك با مرگ و مير و بيماري زايي ارتباط دارد.  
وي با اشاره به Primary Hypertension گفت: عوامل پاتوژن فشار خون اوليه، شامل طيف وسيعي از عوامل ژنتيك، افزايش فعاليت سيستم سمپاتيك، افزايش فعاليت آنژيوتانسين 2 و مينرالوكورتيكوئيدها و كاهش نفرون هاي بالغ (adult nephron mass) است. ريسك فاكتورهاي اين نوع از فشار خون افزايش مصرف نمك، مصرف الكل زياد، چاقي و افزايش وزن، عدم تحرك فيزيكي، ديس لپيدمي، برخي از ويژگي هاي شخصيتي و كمبود ويتامين D است. 
دكتر لسان پزشكي افزود: فشار خون عروق سيستميك در افراد چاق مبتلا به فشار خون بالا، افزايش مي يابد. در حالي كه افرادي كه اضافه وزن دارند ولي فشار خون طبيعي دارند، علي رغم اين كه برون ده قلبي بالايي دارند، مقاومت عروق سيستميك آنها پايين تر از افراد طبيعي است. به همين دليل علي رغم افزايش برون ده قلبي در افراد مبتلا به اضافه وزن، بخشي از آنها ممكن است فشار خون طبيعي داشته باشند. 
وي با اشاره به اهميت كمبود ويتامين D در فشار خون گفت: اين ويتامين علاوه بر اين كه در كبد چرب، ضايعات كليوي و اسكلروز كليه نقش دارد، در فشار خون نيز مهم است. بنابراين مكمل اين ويتامين به تمام كساني كه كمبود ويتامين D دارند و يا در ريسك كمبود آن قرار دارند، براي بهبود كنترل فشار خون تجويز مي شود.   
دكتر لسان پزشكي در تعريف Secondary Hypertension گفت: بيماري كليوي اوليه، كنتراسپتيوهاي خوراكي، فشار خون ناشي از مصرف دارو، بيماري عروق كليوي، آپنه انسدادي حين خواب، كوآركتاسيون آئورت و بيماري هاي آندوكرين مي توانند منجر به ايجاد فشار خون ثانويه شوند. 
وي با اشاره به عوارض فشار خون بالا گفت: مهمترين ريسك فاكتور سكته مغزي فشار خون است. همچنين خونريزي داخل مغزي، بيماري مزمن كليوي، هايپرتوفي بطن چپ و نارسايي قلبي از جمله اين عوارض است. 
دكتر لسان پزشكي با اشاره به Masked Hypertension گفت: افراد مبتلا به اين نوع فشار خون در كلينيك فشار خون نرمال دارند ولي فشارخون آنها در اندازه گيري ABPM بالا است و اين افراد از نظر ريسك مشابه افراد مبتلا به فشار خون مقاوم هستند. 
وي  White coat Hypertension را حالت معكوس Masked Hypertension دانست و گفت: در اين نوع از فشار خون، Average office readings برابر و يا بيش از 90 /140 است در حالي كه Average out of office كمتر از 90 /140 است. بسياري از اين افراد ممكن است دچار استرس ناگهاني شده باشند، ولي در معرض فشار خون مقاوم هستند. 
دكتر لسان پزشكي در رابطه با غربالگي فشار خون گفت: طبق توصيه ها افرادي كه فشار خون نرمال دارند، هر دو سال بايد فشار خونشان كنترل شود و آنهايي كه در فاز Prehypertension قرار دارند، بايستي سالانه فشار خونشان كنترل شود. 
وي ضمن بيان انديكاسيون هاي ABPM گفت: مشكوك بودن به فشار خون لباس سفيد (white coat Hypertension)، فشار خون اپيزوديك ((episodic Hypertension، فشار خون مقاوم به درمان، علائم كاهش فشار خون در هنگام مصرف داروهاي ضد فشار خون و نارسايي دستگاه عصبي خودمختار از انديكاسيون هاي ABPM است. 
دكتر لسان پزشكي با طرح اين پرسش كه "فشار خون بالا را بايد به چه عددي برسانيم؟" گفت: هدف از درمان فشار خون، كاهش فشار خون سيستوليك به كمتر از 140 ميلي متر جيوه است. اين در حالي است كه J shaped كه در فشار خون دياستوليك وجود دارد، در فشار خون سيستوليك وجود ندارد.    
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: در رابطه با كاهش فشار خون دياستوليك به كمتر از 90 ميلي متر جيوه اتفاق قول وجود دارد و در بسياري از موارد، مانند بيماري هاي قلبي عروقي آترواسكلروتيك، ديابت مليتوس، بيماري مزمن كليوي و نارسايي قلبي فشار خون دياستوليك بايد كاهش يابد.  
وي با بيان آن كه در مورد كف فشار دياستوليك نظر يكساني وجود ندارد گفت: البته اكثريت قريب به اتفاق مطالعات نشان مي دهد كه كاهش فشار خون به كمتر از 65 ميلي متر جيوه جايز نيست و ريسك فاكتور ساير اختلالات است. 
دكتر لسان پزشكي ضمن بيان روش هاي مختلف تشخيص فشار خون گفت: Office-based measurement (AHA)، ABPM (NICE) و Home blood monitoring از جمله اين روش ها هستند كه در مورد Home blood monitoring توصيه مي شود حداقل 12 تا 14 بار و در بازه زماني بيش از يك هفته انجام شود. 
وي ضمن تبيين Cuff Inflation Hypertension گفت: در حين سنجش فشار خون به خصوص در دستگاههاي نيمه اتوماتيك، خود باد كردن كاف، باعث افزايش فشار خون تا 9/12ميلي متر جيوه مي شود و در طول 5 تا 20 ثانيه از بين مي رود. توصيه مي شود در ابتدا عمل باد كردن بالاتر از 30 ميلي متر جيوه از فشار سيستوليك انجام شود و بعد به ازاي هر ضربان، دو تا سه ميلي متر جيوه روند خالي كردن باد انجام شود. 
دكتر لسان پزشكي ضمن مروري بر شرايط سنجش فشار خون گفت: در Office-based measurement، زمان اندازه گيري فشار خون، نوع وسيله اندازه گيري، اندازه كاف، موقعيت بيمار، جايگذاري كاف، تكنيك اندازه گيري و تعداد دفعات اندازه گيري اهميت دارد. 
وي افزود: بيمار هنگام سنجش فشار خون حتماً بايد تكيه بدهد. در اين ميان تكنيك اندازه گيري خيلي مهم است. در هنگام گرفتن فشار خون چه گيرنده فشار خون و چه بيمار نبايد صحبت كنند. چرا كه صحبت كردن فشار خون را افزايش مي دهد. اندازه كاف نيز خيلي مهم است. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي ادامه داد: براي تشخيص فشار خون بالا، حداقل دو تا سه بار و برخي ها مي گويند حداقل تا 6 بار بايد فشار خون اندازه گيري شود تا اتيكت فشار خون بالا بر بيمار زده شود. 
وي با اشاره به فشار خون كاذب (Pseudohypertension) گفت: هر گاه رگ در اثر آترواسكلروز سخت شده باشند، ممكن است كه در هنگام گرفتن فشار خون فشار بيمار بيش از حد واقعي تشخيص داده شود. 
دكتر لسان پزشكي در رابطه با Mild Hypertension گفت: زماني اين تشخيص را در بيمار مي دهيم كه در عرض چند هفته تا چند ماه طي  سه تا شش مرتبه فشار خون اثبات شده باشد و سنجش فشار خون در هر دو دست انجام شود.  
وي افزود: اگر هنگام سنجش فشارخون، بيش از 15 ميلي متر جيوه به ويژه در فشار سيستوليك در دو دست اختلاف وجود داشته باشد، نشان دهنده تنگي شريان ساب كلاوين (subclavian arterial stenosis) و بيماري عروق محيطي ( peripheral vascular disease) است كه خود آن في نفسه ريسك فاكتور بيماري قلبي عروقي به شمار مي رود.  بنابراين بهتر است فشار خون در هر دو دست چك شود.  
دكتر لسان پزشكي گرفتن فشار خون اندام تحتاني را در برخي افراد مانند مبتلايان به كوآركتاسيون آئورت كارساز دانست و افزود: به طور عادي فشار خون اندام تحتاني 10 تا 20 ميلي متر جيوه بالاتر از اندام فوقاني است و به طور كلي هر چه اندام ديستال تر باشند، فشار سيستول پايين تر و فشار دياستول بالاتر است. 
وي ضمن مروري بر درمان هاي غيردارويي فشار خون گفت: اين درمان ها شامل محدوديت مصرف نمك، كاهش وزن، رژيم  DASH؛ ورزش و مكمل ويتامين D ، دريافت پتاسيم كافي، قطع مصرف سيگار، محدوديت در مصرف NSAIDs و آموزش بيمار است.  
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: به طور متوسط هر كيلوگرم كاهش وزن نيم تا دو ميلي متر جيوه فشار خون سيستوليك و دياستوليك را كاهش مي دهد. 
وي ضمن تشريح رژيم  DASH گفت: اين رژيم، يك رژيم غني از ميوه جات، سبزيجات و لبنيات كم چرب است و سديم آن استاندارد است و اگر با سديم كم همراه شود، اثر كاهندگي فشار خون در آن بيشتر خواهد بود. 
دكتر لسان پزشكي با اشاره به تاثير ورزش در فشار خون گفت: ورزش چه ورزش هاي ايزوتونيك و چه ايزومتريك فشار خون در حال استراحت را كاهش مي دهد كه البته ورزش هاي ايزوتونيك مانند شنا و پياده روي براي مبتلايان به فشار خون بهتر است. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: در ورزش هاي ايزومتريك مثل وزنه برداري، فشار سيتوليك و دياستوليك به ميزان بسيار خطرناكي ممكن است بالا رود. بنابراين ممكن است بيمار در حين ورزش ايزومتريك دچار عوارض CNS شود.   
وي با اشاره به تاثير مثبت مصرف پتاسيم در فشار خون گفت: پتاسيم كمتر از 40 ميلي اكي والان در ليتر يك ريسك فاكتور است و بهتر است مصرف آن بالاي 120 ميلي اكي والان در روز باشد. 
دكتر لسان پزشكي با گوشزد يك نكته در مورد فشار خون افراد سيگاري گفت: از آنجايي كه افراد سيگاري معمولاً در مطب يا كلينيك سيگار نمي كشند، فشار خون آنها موقعي كه توسط پزشك در مطب كنترل مي شود، ممكن است كمتر از حد واقعي گزارش شود.  
وي با اشاره به درمان هاي دارويي فشار خون گفت: درمان تك دارويي در فشار خون بدون عارضه شامل ديورتيك هاي تيازيد، كلسيم كانال بلاكرها، ACEIs يا ARBs است. 
دكتر لسان پزشكي در رابطه با انديكاسيون درمان تركيبي فشار خون گفت: در مورد افرادي كه فشار خونشان بيش از 110/160ميلي متر جيوه است، ابتدا به ساكن مورد درمان چند دارويي قرار مي گيرند كه بهترين درمان چند دارويي، تجويز كلسيم كانال بلاكرها به همراه ACEI/ARB  است. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: اگر بيماري به پزشك مراجعه كرده كه با دارويي مانند ديورتيك تيازيد كه قبلاً مصرف مي كرده فشار خونش كنترل نشده باشد، مي توان اين دارو را قطع و درمان تركيبي با كلسيم كانال بلاكرها به همراه ACEI/ARB را آغاز كرد.  
دكتر لسان پزشكي ادامه داد: افراد كمي پيدا مي شوند كه انتخاب اول درمان در آنها بتابلاكر باشد. اما اگر خواستيم داروي دوم به بيمار اضافه كنيم، ديورتيك تيازيد و Dihydropyridine CCB را مي توان تجويز كرد. 
وي با توصيف افراد nondipper و طرز درمان متفاوت در اين دسته از بيماران گفت: فشار خون اين افراد در شب به ميزان 15 درصد كاهش پيدا نمي كند و در اين موارد مجاز هستيم كه يك داروي فشار خون را از صبح به شب تغيير دهيم و به اين ترتيب ميانگين فشار خون را كنترل كنيم و در نتيجه ريسك بيماري هاي قلبي را كاهش دهيم. 
رييس مركز تحقيقات نفرولوژي افزود: در مورد Hypertensive Emergency، نيتروپروسايد و نيتروگليسرين، درمان هاي اوليه هستند. همچنين كلسيم كانال بلاكرها، لابتولول، فنول دوپام، اسمولول، هيدرالازين، انالاپريل، فنتولامين نيز توصيه مي شوند. 
وي با اشاره به روش هاي درماني درمان فشار خون مقاوم ((Resistant Hypertension گفت: بايد تركيب ACE يا ARB و CCB(dehydropyridine) به همراه ديورتيك تيازيد به بيمار تجويز شود و اگر بيمار به درمان پاسخ نداد، اسپيرونولاكتون توصيه مي شود و گاهي اوقات لازم است هيدرالازين يا مينوكسيديل به بيمار تجويز شود. همچنين Ablation of renal sympathetic nerves و Electrical stimulation of carotid sinus baroreceptors  از ديگر روش هاي درمان اين نوع از فشار خون است. 
توضيح اين كه چهارمين كنگره بين المللي بزرگداشت دكتر يلدا و تازه ترين دستاوردهاي پژوهش در دانش پزشكي ملكولي، سلولي و باليني از امروز 4 آبان تا 7 آبان 1392 به مدت 5 روز در تالار امام بيمارستان امام خميني (ره) برگزار مي شود.
خبرنگار: زهرا صادقي