باتوجه به اینکه امسال اولین دوره از دانش آموختگان پژوهش محور فارغ التحصیل شده اند برای ما در مورد نحوه پذیرش دانشجوی Ph.D By Research و سابقه آن بفرمایید.
در مورد دکتری پژوهش محور یا Ph.D By Research باید بگویم سابقه مطالعاتی آن در دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده و در زمان معاونت پژوهشی دکتر فتوحی مطالعات اولیه آن در دانشگاه انجام شد و بعد که وزارتخانه دستوارلعمل های مربوطه را به ما ابلاغ کرد از همان زمان یعنی سال 1389 شروع به پذیرش دانشجو کردیم و روش هم همان بود که وزارتخانه اعلام کرد. فراخوان عمومی و یک سری شرایط که باید داوطلبان داشته باشند مثل داشتن مدرک معتبر در رشته های متناسب، نمره زبان معتبر و تعداد دو مقاله که نویسنده اول یا مسئولش هستند در نمایه ISI یا PubMed و غیره، شرط ورودشان بود و طبیعتاً یک مصاحبه که ترکیب اعضایش مشخص بود و رئیس مرکز و معاون مرکز و استاد راهنمای مربوطه و اساتید ذیربط انجام می دادند و بهترین ها انتخاب می شدند. ما مفتخریم که طبق قوانین و مقررات دانشجو جذب کردیم و تا حالا موردی نداشتیم که دانشجویی را به وزارتخانه معرفی کنیم و وزارتخانه به دلیل عدم تطابق با شرایط و ضوابط مورد پذیرش نداند. در مورد دستورالعمل هم حتی اگر دستورالعمل ها اشکالاتی داشتند بازخورد می دادیم ولی سعی کردیم از دستورالعمل ها عدول نکنیم. ان شاءا... اگر امسال دانشجو جذب کنیم دوره هفتم جذب دانشجو است و تا کنون 187 دانشجوی دکتری به عنوان دانشجوی پژوهش محور جذب مراکز تحقیقاتی ما شدند. تا سال گذشته همانطور که عرض کردم جذب دانشجو صرفا بر اساس فراخوان و مصاحبه بود و افراد در این فراخوان ثبت نام می کردند و پس از بررسی اولیه مدارک، اگر شرایط شرکت را داشتند به مراکز معرفی می شدند و ثبت نام موارد پذیرفته شده با همکاری و مشارکت معاونت آموزش و پژوهش تکمیل می شد. از همان ابتدا متوجه شدیم که برای اینکه دانشجو بگیریم نیازمند این هستیم که ساز و کار مناسبی در معاونت پژوهشی درست کنیم که سابقه این را نداشتیم، برای مثال جذب و آموزش دانشجو معاونت آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و . . . می خواهد و چون این سازوکار ها در معاونت پژوهشی وجود نداشت، دفتر هماهنگی مراکز تحقیقاتی با جذب و آموزش پرسنل تبدیل شد به نهادی که عهده دار وظایف معاونت های مذکور باشد. به این ترتیب، معاونت پژوهشی نقش دانشکده دکتری پژوهش محور را بازی می کند. به همین دلیل از معاونت های محترم آموزش، دانشجویی و فرهنگی خواستیم یک رونوشت از نامه هایی که برای دانشکده ها می فرستند برای ما بفرستند که دانشجوهای ما هم مطلع باشند و طبیعتا نهاد متناظر با وظایف ثبت نام و ثبت پایان نامه هایشان و شورای تحصیلات تکمیلی و . . . که برای پایان نامه و انتخاب موضوع پایان نامه و دفاع از پایان نامه لازم است، در معاونت پژوهشی شکل گرفت. من مطلع نیستم در دانشگاههای دیگر به چه شکلی است و شاید همه جا این فرمی نباشند اما بنظر می آید که این الگو، الگوی مناسبی است که معادل یک دانشکده بتواند با بقیه دانشکده ها همخوان باشد و با سایر معاونت های متناظر دانشگاه کارش را انجام بدهد.

وضعیت امروز دانشگاه را در پذیرش دانشجوی دکترای پژوهش محور بفرمائید؟
امسال بعنوان هفتمین دوره دانشجویان دکتری پژوهش محور مقررات کمی تغییر کرده و وزارتخانه ابلاغ کرده دانشجویان دکتری پژوهش محور هم باید در آزمون شرکت کنند و صرفا فراخوان و ارسال مدارک کافی نیست. در حال حاضر منتظریم دستورالعمل اجرایی مربوطه صادر شود و کما فی السابق طبق دستور العمل اقدام خواهیم کرد. جزئیات برگزاری آزمون و . . . هنوز نیامده و چون دانشگاه ما همیشه در نوبت دوم دانشجو می پذیرفته، منتظریم برای بهمن ماه سازو کار مشخص شود. البته سهم آزمون کتبی در دکتری پژوهش محور کمتر از دکتری آموزش محور است و سهم بیشتری به مصاحبه داده شده است. در حال حاضر ما 135 دانشجو داریم، تعدادی فارغ التحصیل شدند و تعدادی در 40 مرکز تحقیقاتی در حال تحصیل هستند و 20 نفر هم دانش آموخته داریم. مراکزی که می خواهند دانشجوی پژوهشی بگیرند و اساتید راهنمای این دانشجویان باید ضوابطی داشته باشند. مدارک این مراکز و اساتید ابتدا در دانشگاه و سپس در وزارتخانه ارزیابی می شود؛ بنابراین ما دو شرط داریم اول اینکه مرکز واجد شرایط لازم باشد و دوم اینکه استاد هم شرایط لازم را دارا باشد که دستورالعمل های مربوطه روی سایت هست. موقعی که این دو تایید شد دفتر هماهنگی مراکز تحقیقاتی اعلام ظرفیت می کند برای هر مرکز و این ظرفیت به تدریج تکمیل می شود.

در مورد وضعیت دانش آموختگان این دوره و کیفیت فعالیت های علمی آنان بفرمائید.
تربیت دانشجویان دکتری پژوهش محور خوشبختانه کیفیت بسیار بالایی دارد. این کیفیت بالا ممکن است ناشی از این باشد که دانشجویان خوبی جذب شدند یا اینکه خوب آموزش دیده اند یا هردو. اگر بخواهم به لحاظ کمی اعلام کنم باید بگویم که تاکنون دانشجویان پژوهش محور 412 مقاله منتشر کردند که حاصل فعالیت هایی است که در دوران تحصیل داشته اند و الزاما منتج از پایان نامه نبوده است؛ و همینطور یک اختراع بین المللی و یک اختراع داخلی هم تا کنون گزارش شده. از زمانی که دانشجویان دکتری پژوهش محور فارغ التحصیل شدند تقریبا هرسال مواردی داشتیم که در جشنواره ابن سینا یا جشنواره دانشجویی ابن سینا برگزیده شده باشند. اگر بخواهم چند مورد نام ببرم، آقای دکتر ابوالحسنی را داشتیم که از مرکز تحقیقات نقص ایمنی فارغ التحصیل شدند. ایشان سه جایزه در سه محور مختلف ابن سینای دانشجویی گرفتند. دکتر ابوالحسنی H-INDEX معادل 13 دارند و مقالاتی دارند در ژورنال با IF معادل 5/11 و در طول تحصیل 32 مقاله منتشر کردند. در جشنواره کشوری رازی هم رتبه آوردند و در جشنواره دانشجویی 93 ابن سینا و جشنواره برگزیده فارغ التحصیلان وزارت بهداشت که سال 95 برگزار شد هم واجد رتبه برتر شدند.
دکتر شاکری هم که به عنوان نمونه دیگر مقاله پایان نامه ایشان در ژورنال با IF معادل 9 منتشر شده و H-INDEX خودشان 12 است. مقالات بسیاری منتشر کرده اند و دانشجوی محقق برتر کشوری وزارت بهداشت شدند و در جشنواره ابن سینا نیز برگزیده شدند و در جشنواره برگزیده فارغ التحصیلان و . . . نیز برگزیده شدند و مورد دیگر دکتر بابک ارجمند که دانشجوی پژوهشگاه غدد و متابولیسم بودند. ایشان هم مقالات متعددی در طول تحصیل شان منتشر کردند و در جشنواره ابن سینا 94 برتر شدند. موارد متعدد دیگر نیز وجود دارد که نشان می دهد گرچه تعداد دانشجویان پژوهش محور کمتر از سایر دانشجویان دکترا می باشد ولی کیفیت تحصیل این دانشجویان بسیار قابل توجه بوده و ضمن پوزش از این عزیزان امکان ذکر نام تک تک آن ها وجود ندارد.
یکی از نقاط قوت دکترای پژوهش محور این است که دانشجویان دروسی را می گذرانند که مورد نیاز پایان نامه شان است و گرچه این امکان در دکترای آموزش محور نیز وجود دارد ولی به نظر می رسد در دکترای پژوهش محور بهتر به آن عمل می شود. هرچقدر دانشجو آمادگی بیشتری داشته باشد پایان قوی تری دارد و این موضوع در انتخاب دروس اختصاصی و تنوع بالای آن در این دوره آموزشی نقش مهمی دارد. مزیت دیگر دکترای پژوهش محور این است که دانشجو را استاد انتخاب می کند و لذا همخوانی بین علایق دانشجو و استاد بیشتر رخ می دهد.

چه برنامه ای برای جذب دانش آموختگان دکترای پژوهش محور در دانشگاه وجود دارد؟
در حال حاضر دانشجویان دکتری پژوهش محور بعنوان عضو هیئت علمی پژوهشی جذب دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی می شوند. منظور از هیئت علمی پژوهشی این است که در مرکز تحقیقات مشغول به فعالیت گردد. گرچه ما اصرار براینکه حتما فارغ التحصیلان تربیت کنیم و خودمان جذب شان کنیم نداریم و فکر می کنیم اصولا دانشگاهی که نقش ملی داره فارغ التحصیلش در کل کشور حتی خارج از کشور بتواند مشغول به کار شود، وافیت این است که بسیاری از فارغ التحصیلان ما بلافاصله در مراکز خود دانشگاه جذب می شوند.

آیا امکان پذیرش دانشجو در همه مراکز امکان پذیر است و اینکه در صورت تمایل مراکز آیا به آنان این امکان داده می شود یا نه؟ 
تربیت دکترای پژوهش محور در همه مراکز ما صورت نمی گیرد. البته تعداد زیادی از مراکز تقاضا دارند ولی ما همه مراکز متقاضی را هم نمی توانیم حمایت کنیم چون برخی مراکز شرایط جذب دانشجو را ندارند و حتی برای مراکزی که شرایط را دارند هم اعتبارات محدود است. 
پیشنهادم برای مراکز تحقیقاتی این است که برای دانشجویان دکتری پژوهشی به جذب منابع خارج از دانشگاه هم فکر کنند ما دانشجویانی داشتیم که کل بودجه پژوهش را از صنعت یا بخشی از وزارت بهداشت آورده اند که هم به منابع محدود دانشگاه کمک کرده است و مهم تر این که نشان می دهد این نهادی که از پایان نامه حمایت کرده به شدت مشتاق نتایج حاصل از پژوهش است و لذا این موضوع از دوجنبه به ما کمک می کند.
یک مدل دیگر در جذب دانشجویان دکتری پژوهش محور (که البته در دانشجویان آموزش محور نیز مشابه آن وجود دارد) این است که یک نهاد خارج از دانشگاه پیشنهاد تربیت دانشجو می دهد. مثلا سازمان انتقال خون اگر فارغ التحصیل پژوهش محور بخواهد، کلیه ضوابط سرجایش هست و ملاک های انتخاب به قوت خود باقی است فقط تفاهم نامه ای با سازمان یا نهاد مربوطه منعقد می شود و اعتبارات مربوطه اعم از هزینه پایان نامه و کمک هزینه های دانشجو . سایر هزینه های مترتب از طرف مقابل اخذ می گردد. در حال حاضر تفاهم نامه های متعددی از این دست داریم و با حمایت منابع مالی و کمک هزینه ها و پایان نامه ها انجام میشود.

در مورد دستورالعمل جذب دانشجوی دکترای پژوهش محور بر ای ما بفرمائید؟
در دستورالعمل ها همه جوانب دید ه نشده و مشکلاتی پیش می آمد و در شروع جذب دانشجو اینکه چه استادی و چه مراکزی شرایط دارند وجود نداشت و برخی از دانشجویان در دانشگاه هایی که بستر لازم را نداشتند با این مشکل مواجه بودند که استاد وقت کافی نمی گذاشت و . . . برای همین وزارتخانه هم برای اساتید و هم برای مراکز روال سخت گیرانه تری در نظر گرفت برای مثال شرط اینکه استاد باید حتما H-INDEXبزرگتر یا مساوی 10 داشته باشد گذاشته شد. در هر حال ما همواره سعی کرده ایم کلیه ضوابط را حفظ کنیم و در برخی موارد حتی ملاک های محکم تری در نظر گرفتیم تا کیفیت افت نکند و به کمیت صرف توجه نکردیم لذا تعداد دانشجویان برای ما ارزش نبوده بلکه کیفیت تربیت دانشجو برای دانشگاه ما مهم بوده است.

آیا برنامه ای در وزارتخانه و یا دانشگاه وجود دارد که دفتر هماهنگی مراکز تحقیقاتی به یک دانشکده تبدیل شود؟
از طرفی دفتر هماهنگی مراکز تحقیقاتی به تعداد کافی نیرو ندارد و نیروهایی که از ابتدا کار دانشجویی و آموزشی کند را ندارد و این موضوع ما را تحت فشار قرار می دهد و از طرفی هم فکر می کنیم همان دفتر که کار تاسیس مراکز تحقیقاتی و تبدیل وضعیت از اصولی به قطعی و ارزشیابی و . . . را عهده دار است، بهتر است کار دانشجویان را هم پیگیری کند. جمع بندی این بوده که امور دانشجویان را از دفتر هماهنگی مراکز جدا نکنیم حتی زمانی به این فکر کردیم قرار داد با دانشکده یا پژوهشکده ای بگذاریم که این کار را برای ما انجام بدهند ولی ترجیح دادیم تغییری در این روال ایجاد نکنیم و البته این پیشنهاد را هم داریم به وزارتخانه که در ساختار جدید دکتری پژوهش محور این ساختار را هم در نظر داشته باشد که معاونت پژوهشی نقش یک دانشکده را در این خصوص بازی کند و معاون پژوهشی رئیس دانشکده و مدیر هماهنگی مراکز تحقیقاتی معاون پژوهشی و آموزشی این دانشکده باشد.

در جشن دانش آموختگان اولین گروه فارغ التحصیلان دکتری پژوهش محور را داریم که چهار سال از عمرشان را به تحصیل گذراندند و خاطرات تلخ و شیرینی دارند پیام تبریک تان را برای ایشان و خانواده هایشان بفرمایید.
برای ما باعث افتخار است که بگوییم جمعی از بهترین فارغ التحصیلان مقاطع قبلی، در قالب دانشجوی دکترای پژوهش محور، دانشگاه علوم پزشکی تهران را برای ادامه تحصیل انتخاب کردند و باز ما مفتخریم که برای اولین بار فارغ التحصیلان پژوهش محور را هم در این جشن داشته باشیم. من دانش آموختگی این گروه از عزیزان را به ایشان، خانواده محترمشان و اساتید راهنما و مشاورشان و همچنین به مدیرانی که در آینده این افراد در مراکزشان مشغول به کار می شوند تبریک عرض می کنم و آرزوی توفیق هر بیشتر در ادامه مسیر علمی و خدمت به جامعه برایشان از خداوند منان دارم.
خیلی متشکر از اینکه وقت خود را به این مصاحبه دادید.