ششمين سمينار علمي مركز تحقيقات نفرولوژي با عنوان فشار خون پنجشنبه 5 خرداد 1390 به همت اين مركز و با همكاري دفتر ارتباط با دانش آموختگان در سالن اجتماعات اين دفتر برگزار شد. 
دكتر لسان پزشكي، رئيس مركز تحقيقات نفرولوژي در برنامه افتتاحيه اين سمينار، ضمن خير مقدم به مدعوين و تبريك به مناسبت تولد بزرگ بانوي اسلام حضرت فاطمه (س)، اظهار اميدواري كرد همه ما آنقدر شايستگي داشته باشيم كه از بركات وجودي ايشان در همه لحظات بهره ببريم.
وي با اشاره به بحث جلسه ششم از سلسله كنفرانس هاي مركز تحقيقات نفرولوژي با عنوان فشار خون (Hypertension) گفت: فشار خون يكي از بيماري هايي است كه در كل طب اهميت بسيار بالايي دارد و ارتباط آن با نفرولوژي يك ارتباط اساسي است. در مقايسه با ساير رشته هاي علم پزشكي ارتباط رشته نفرولوژي با افزايش فشار خون بيشتر است. گرچه بيماري افزايش فشار خون بيماري است كه اثر خود را در همه ارگان هاي بدن به جاي مي گذارد، اما از چند دهه قبل تاكنون بيشترين تئوري مطرح شده به عنوان عاملي كه مي تواند زمينه ساز و نقش علتي در پديد آوردن فشارخون اوليه داشته باشد، كليه است. به تعبير برخي از بزرگان اين رشته، اصولاً فشار خون دنباله رو و پيگير كليه است.
رئيس مركز تحقيقات نفرولوژي در تشريح دو نوع فشارخون اوليه و ثانويه افزود: علاوه بر فشار خون اوليه كه به احتمال زياد يك بيماري كليوي است، در راس فشار خون هاي ثانويه اعم از بيماري هاي پارانشيمال و بيماري هاي عروقي كليه، مسائل كليوي قرار دارد.  نقش بيماري هاي پارانشيم كليه و رابطه آن با افزايش فشار خون، رابطه اي متقابل است، يعني  اختلال در عملكرد كليه ها به هر علتي مي تواند منجر به افزايش فشار خون شده و افزايش فشار خون هم در تشديد تخريب كليه ها نقش بسيار مهمي دارد. بنابراين، كنترل فشارخون در هر شرايطي از تخريب و پيشرفت بيماري هاي كليوي پيشگيري مي كند.
بيماري هاي ثانويه ديگري كه در افزايش فشار خون دخالت دارند، فشار خون ناشي از وجود زمينه اي بيماري هاي اندوكرين، بيماري هاي اختلالات عروقي بزرگ، داروهاي بوجود آورنده فشار خون، رابطه فشار خون و حاملگي است.
وي دربيان درمان هاي غيردارويي افزايش فشارخون، توجه به سبك زندگي، رابطه سديم، يون كلرايد، سديم كلرايد (نمك طعام)، پتاسيم، منيزيم و كلسيم در رژيم غذايي را از عناوين مهم بحث اين سمينار خواند و در مورد اهميت درمان هاي دارويي Hypertension تاكيد كرد: دانستن و انتقال درمان هاي دارويي افزايش فشار خون براي پزشكان و نيز بيماران بسيار حائز اهميت است. با توجه به اينكه مصرف داروهاي Hypertension طولاني مدت است، با كنترل فشار خون نبايد دارو قطع شود.
استاد لسان با اشاره به بحث اجتماعي كنترل افزايش فشارخون تصريح كرد: از نظر هزينه ها و بار دارويي، Hypertension جزء بيماري هاي بسيار اساسي است كه بار بسيار زيادي را بر روي همه سيستم هاي بهداشتي و درماني كشورهاي دنيا تحميل مي كند. براساس مطالعات انجام شده حدود 25% افراد بزرگسال در دنيا دچار افزايش فشارخون هستند. در نتيجه اهميت كنترل فشارخون تنها اهميت فردي ندارد، بلكه از اهميت اجتماعي برخوردار است.
وي در خاتمه اظهار اميدواري كرد كه مجموعه اين سخنراني ها يك ديد كلي نسبت به فشار خون بتواند ايجاد كند.  
اين گزارش حاكيست براساس مطالب عنوان شده در اين سمينار: افزايش فشارخون بيماري شايعي است كه براساس مطالعات انجام شده در آمريكا، با شيوع 31% و فشار بيش از mmHg 140 /90  حدود 72 ميليون نفر را مبتلا كرده است. بخاطر خاموش بودن اين بيماري، بهتر است با بررسي بيماران را پيدا كنيم. از ريسك فاكتورهاي فشار خون به جنس، نژاد، ژنتيك، مقدار جذب نمك و يا الكل، چاقي، عدم فعاليت، Dyslipidemia و LBW مي توان اشاره كرد. براساس مطالعات 60 درصد افراد بالاي 65 سال فشار خون دارند و عمتداً فشارهاي سيستوليك است. آمارها نشان مي دهد 30% افراد فشارخوني از بيماري خود اطلاعي ندارند، در حاليكه موفقيت درمان در اينها بيشتر است. جوانان آگاهي بيشتري دارند اما مراجعه نمي كنند. افراد مسن به علت مراجعه به مراكز درماني از بيماري خود اطلاع دارند و درمان را هم مي پذيرند اما درمان آنها راحت نخواهد بود. توصيه مي شود در افراد با فشار بالا، حوادث مغزي، چشم، قلب، كليه و عروق آن بررسي گردد. فشار خون نرمال  80/120 mmHg است. گرفتن فشار 3-2 بار در صبح و عصر به مدت يك هفت در منزل به طوري كه 12 مورد فشار ثبت شده باشد در تشخيص قطعي كمك مي كند. بيشترين علت فشارخون بالا فشار اوليه و شايع ترين عوامل ثانويه مانند بيماري هاي كليوي ناشي از آسيب به پارانشيم كليه است.
دومين علت ثانويه افزايش فشار خون به علت بيماري هاي كليوي، فشار خون ناشي از تنگي شريان كليوي است كه يك كار فوق تخصصي بوده و نيازمند ارجاع است. افراديكه به درمان جواب نمي دهند و يا عدم تحمل به درمان دارند و عارضه نشان مي دهند، فشار خون در سن كمتر از 30 سال كه سابقه خانوادگي وجود ندارد، اختلاف سايز بيش از 5/1 سانتي متر كليه ها، ادم حاد ريه و درگيري 75-60 درصد شريان كليه مشكوك به فشار خون ناشي از تنگي شريان كليوي هستند. شايع ترين علت فشار خون ناشي از تنگي شريان كليوي فشار خون است. 90-85 درصد افراديكه به ان مبتلا هستند زنها بوده و شايد با هورمون هاي زنانه ارتباط داشته باشد. ژنتيك، آسيب به سلول هاي جدار عروق و ايسكيمي جدار عروق مي تواند از علل آن باشد. آنژيوگرافي بهترين روش تشخيص فشار خون ناشي از تنگي شريان كليوي است.
نارسايي مزمن كليوي ( (CKDبا مشخصه كاهش GFR علت بسيار شايع مرگ و مير ناشي از حوادث قلبي عروقي است و تعداد زيادي از اين افراد قبل از رسيدن به Stage 5 فوت مي كنند.  Life Expectancy (اميد به زندگي) بيماران ESRD بعد از كانسر ريه از بقيه بيماري ها كمتر است. كنترل فشار خون اين بيماران از مهم ترين مداخلات است. ثابت شده Hypertension ريسك فاكتور مهم، اساسي و اصلي حوادث كارديوواسكولر است. در صورت كنترل فشار خون حوادث كارديوواسكولر كاهش و هم سرعت سير حركت به سمت فاز بالاتر نارسايي كليه كاهش يافته و بيماران عمر مناسبي خواهند كرد. اگر فشار خون كنترل نشود به سمت دياليز خواهند رفت. حدود 85-80 درصد بيماران نارسايي مزمن كليوي Hypertension دارند. اختلالات كليه در كاهش دفع سديم، LBW و كاهش تعداد نفرون، چاقي و مقاومت به انسولين، مصرف سيگار، ديابت و... از عوامل مرتبط CKD با فشارخون بالاست. BP goal قبل از دياليز و در افراد عادي فشار كمتر از 90/140و بعد از دياليز فشار كمتر 80/130 mmHg است. بهترين تشخيص اندازه گيري فشار در منزل با فشار 125-145 mmHg است. 
فشار خون حاملگي  به فشار خوني گفته مي شود كه بعد از هفته 20 با پروتئين اوري اتفاق بيفتد و در 10%  اولين حاملگي و 8% همه حاملگي ها ديده مي شود. فشار خون بالا به همراه پروتئين اوري از عوارض پره اكلامپسي بوده كه اگر عوارض عصبي به آن اضافه گردد فرد را به سمت اكلامپسي مي برد كه در اين صورت ختم حاملگي انجام مي شود.  گرفتن فشار از هر دو دست انجام شود و دستي كه فشار بيشتري دارد مد نظر قرار گيرد. به احتمال زياد فردي كه مادرش پره اكلامپسي بوده خود نيز در بارداري پره اكلامپسي خواهد شد. سن بالاي مادر، سابقه خانوادگي، 10 سال فاصله بين دو تا پره اكلامپسي، نژاد سياه، اهداي تخمك، چاقي، فشار خون، مادر سيگاري، استرس، تغذيه نامناسب، UTI و مول هيداتيفرم از ريسك فاكتورهاي مادري پره اكلامپسي است. فشار خون بالاي  90/140دو بار به فاصله 6 ساعت در تعريف فشار خون مي گنجد و مهم ترين اقدام تشخيص به موقع و ختم حاملگي است. بيمار با شك به پره اكلامپسي بايد بستري گردد. خوردن فيبر زياد، فوليك اسيد و كلسيم از اقدامات پيشگيري محسوب مي شود.
محدوديت مصرف نمك، كاهش وزن در افراد چاق، اجتناب از مصرف الكل، ورزش ايروبيك منظم، دريافت پتاسيم كافي و قطع سيگار از در مان هاي غير دارويي افزايش فشار خون است. بطور منظم 5 روز در هفته حداقل به مدت  نيم ساعت ورزش بي هوازي  توصيه گرديد. اگر به مقدار كافي پتاسيم مصرف شود جلوي عوارض سديم را مي گيرد. مصرف سبزيجات و ميوه جات تازه به مقدار زياد، مصرف لبنيات كم چرب و غذاهايي كه اسيدهاي چرب اشباع كمتري دارند فشار خون را به ميزان 15-14 ميلي متر جيوه كاهش مي دهد. محدوديت نمك در افراد نرمال فشار را كاهش و هم  افزايش فشار خون را به تاخير مي اندازد. غذاهاي فرآوري شده فوق العاده نمك دارند و 80% نمك از اين راه وارد بدن مي شود. به نمك طعام سم سفيد مي گويند چون تركيب سديم و كلر فشار خون را بالا مي برد. 40-30% افراد نرمال نسبت به نمك واكنش بيشتري نشان مي دهند و احتمالاً نمي توانند نمك را به خوبي دفع كنند و اين افراد بيشتر فشار خون مي گيرند. اگر مكانيسم هاي خروجي سديم ديرتر وارد عمل شوند، مقداري سديم باقي مي ماند كه سبب كلفت شدن جدار عروق و بطن شده و در نتيجه باعث افزايش فشار خون مي گردد كه حتي چند ساعت و يا روز بعد از مصرف نمك اتفاق مي افتد. پروتئين اوري با كاهش مصرف نمك كم مي شود و چون به علت خاصيت توكسيني كه دارد به بافت كليه آسيب وارد مي كند كاهش مصرف نمك از اين طريق هم كمك كننده است. بر اساس تحقيقات انجام شده در كسي كه به دارو پاسخ نمي دهد با مصرف پتاسيم و كاهش سديم اثر دارو بهتر مي شود. مصرف زياد سديم بر كليه و قلب اثر گذاشته و اختلالات متابوليك، بروز كانسر معده، استئوپروز و  آسم را به دنبال دارد. مقدار مصرف نمك روزانه توصيه شده در اروپا 85 ميلي گرم است. به خاطر عوارض دارويي شروع درمان دارويي را 140 ميلي متر جيوه در نظر گرفته اند ولي بطور مثال با كاهش فشار از 13 به 12 طول عمر افزايش و كيفيت زندگي بهبود مي يابد.
در پايان بر درمان دارويي با اشاره به خانواده هاي دارويي تاكيد شد. در هر خانواده انتخاب اول و موارد مصرف آن، راه حذف آن از بدن، عوارض و احتياط هاي لازم ذكر شد. 
گفتني است، عناوين سخنرانان اين سمينار علمي به شرح ذيل است: 
دكتر عباسي: فشار خون در CKD و دياليز؛ دكتر احمدي: اپيدميولوژي، ريسك فاكتورها و اتيولوژي فشار خون؛ دكتر سيفي: فشار خون ناشي از تنگي شريان كليوي؛ دكتر نجفي: فشار خون در حاملگي؛ دكتر گتميري: درمان غيردارويي فشار خون؛ دكتر دشتي: درمان دارويي فشار خون.
لازم به ذكر است كه بعد از اتمام برنامه، حاضرين در اين سمينار با كسب 25/2  امتياز گواهي شركت در اين دوره را دريافت كردند.
در پايان سخنرانان در پانل پرسش و پاسخ به سوالات مطرح شده پاسخ دادند.
خبرنگار: ليلا آذين مهر