آقای دکتر جعفریان بنیاد حامیان دانشگاه برای شناسایی و معرفی خیرین دانشگاه اقداماتی انجام داده که یکی از این اقدامات معرفی بخش پیوند کبد بیمارستان امام خمینی است. لطفا در این باره برای ما صحبت کنید؟
خیلی ممنون که به من چنین فرصتی دادید تا یکی از بخش های بیمارستان امام را معرفی کنم. اولین بخش پیوند کبد، جراحی کبد و پانکراس و مجاری صفرایی در تهران، بیمارستان امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تهران و در سال 1380 متشکل از یک گروه از بیمارستان های مختلف به وجود آمد.
البته همکاران ما در بیمارستان سینا فعالیت و مشارکت جدی در این زمینه داشتند که تحت سرپرستی دکتر عباس ربانی که در آن زمان مدیر گروه بخش جراحی و رئیس بخش یک جراحی بود شروع شد.  مسئولیت کارهای هماهنگی، به عهده من بود که این کار با فراز و نشیب های بسیاری پیش رفت. در سال های اول با زحمت فراوان تنها یک یا دو پیوند انجام می شد. در سال های 1384 و 1385 به دلایل مختلف،  منجمله فوت مرحوم دکتر میرخانی که یکی از حامیان این کار بود و دلیل دیگر که مسئولیت های من بود . وقفه ای در کار پیوند ایجاد شد. ولی از نیمه دوم سال 1385 دوباره این فعالیت ها با تعداد بیشتری از پیوند و سیر صعودی آغازشد. تا سال 1390 که تعداد  پیوند به 25 مورد در سال رسید . در همان زمان من به یک فرصت مطالعاتی برای تکمیل اطلاعات در مورد پیوند به خارج از کشور رفتم و پس از بازگشت با کمک گروهی از همکارانی که در گروه پیوند کبد فعالیت دارند توانستیم تعداد پیوند ها را به بیش از 50 مورد در سال و پس از آن در سال 1394 به بیش از 100 پیوند برسانیم. در اواخر سال 1398نیز تعداد پیوند ها به بیش از 1070 مورد رسیده است.
مراکز پیوند کبد بالای 100 و 150 مورد، حجم قابل توجهی تلقی می شود.  برای اینکه مقایسه ای در ذهن مخاطبین شما به وجود بیاید مثالی می زنم، در آمریکا از 144 بخش پیوند کبد 5 مرکز بیش از 150 پیوند در سال انجام می دهند. در انگلیس که سیستم متفاوتی دارد و بخش ها محدود تر هستند با جمعیتی مشابه جمعیت کشور ما دو مرکز وجود دارد که بالای 200 پیوند کبد در سال انجام می دهند این مثال ها را بیان می کنم تا وسعت کاری که در بیمارستان امام در حال انجام است مشخص شود.
اگر بخواهم در خصوص نتایج عمل های پیوند انجام شده در درازمدت و کوتاه مدت توضیح دهم باید بگویم که ما به نتایج بسیار خوبی رسیده ایم که قابل مقایسه با مراکز معتبر دنیا حتی بعضی از مراکز متوسط آمریکا و اروپا است و عددش به متوسط آمار ایالات متحده آمریکا که 140 تا بخش پیوند دارد بسیار نزدیک است. بیشترین تفاوت ما در میزان بقا کوتاه مدت بعد از عمل است به دلیل اینکه بیماران پیوند کبد بیماران بسیار پیچیده ای هستند و با توجه به مشکلات بسیار بعد از پیوند نیاز به مراقبت های بسیاری دارند.
 برای اینکه بتوانیم بلافاصله بعد از عمل شرایط حاد را بگذرانیم هزینه های بسیار زیادی متحمل می شویم. اما قابل توجه است که بگویم در نتایج بلند مدت در میزان بقا 5 ساله، مقداری بهتر از ایالات متحده هستیم. به طوریکه در دنیا عدد نتایج بلند مدت در حدود 75 درصد است  که ما به عدد 78 درصد رسیده ایم. نتایج حاکی از این است که کیفیت کار به باید های این کار نزدیک است. البته بهتر از این  هم می توانیم باشیم. با توجه به شرایط موجود خوشبختانه نه وقفه ای در کار ما رخ داده، نه تعداد پیوندها کاهش یافته و نه ازکیفیت نتایج کاسته شده است.
و مهم تر اینکه ما هیچ بیماری را به خاطر اینکه شرایط سختی دارد رد نمی کنیم در سال 1398 در حدود 35 بیمار حاد نارسایی کبد که آمار قابل توجه ای است  در این مرکز داشته ایم. در انگلیس که آمار 200 مورد پیوند کبد در سال را دارد آمار پیوند حاد کبد در حدود 20 عدد در سال است.
باید تاکید کنم هزینه پیوند کبد در دنیا بسیار بالا است به عنوان مثال، در آمریکا و اروپا در حدود 300 تا 400 هزار دلار است که  البته بیمار و یا بیمه باید تقبل کنند. در حدود 30 سال قبل بیماران پیوند کبد از ایران باید برای درمان به خارج از کشور می رفتند و در لیست انتظار می ماندند و یا دهنده زنده را با خود می بردند که علاوه بر این هزینه، 300 هزار دلار هزینه پیوند را نیز باید تقبل می کردند.
در نظر بگیرید که 1000 پیوند کبد با هزینه هر کدام 300 هزار دلار چه مقدار هزینه ارزی برای ما تولید کرده است یعنی ما در حدود 300 میلیون دلار باید هزینه این عمل ها را می پرداختیم. در ایران هزینه ای که برای این عمل انجام می شود در حدود 10 درصد آن هزینه است. خوشبختانه وزرات بهداشت تمام هزینه های عمل های پیوند را از ابتدا پذیرفت که پرداخت کند و دیگر این که از ابتدای سال 1398 بخش هتلینگ بیمارستان را که طرف های بیمه پرداخت نکرده بودند وزارت بهداشت از طرح تحول سلامت تامین بودجه کرد و عمل پیوند کبد از ابتدا تا انتها تحت پوشش وزارت بهداشت قرار گرفت. با این کار زمینه پیشرفت پیوند کبد در کشور فراهم شد و باعث شد که ما به عنوان یک کشور پیشرو در منطقه شناخته شویم به طوری که در تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی در بخش مدیترانه، ایران تقریباً در راس پیوند (قلب، کبد، کلیه و.. ) قرار دارد .البته تنها کشوری که با ما در پیوند کبد رقابت دارد کشور ترکیه است و مابقی کشور های همسایه برای عمل پیوند به ایران مراجعه می کنند. با توجه به مجوز های خاص وزارت بهداشت، پیوند برای اتباع بیگانه از دهنده زنده خویشاوندانشان در برنامه کاری قرار گرفته است. با توجه به مزیت های رقابتی که در کشورمان وجود دارد و هزینه هایی که حتی از کشور هند که پایین ترین هزینه های درمان را دارد این کار در حال افزایش است.
ما در بحث توریسم درمانی در پیوند کبد امکان رشد قابل توجه ای داریم فعالیت هایی در این زمینه انجام داده ایم. مسئولین بیمارستان امام با کشورهای همسایه در این خصوص قراردادهایی امضاء کرده اند که بیمارانشان را با دهنده زنده فامیل به این بیمارستان ارجاع دهند تا تحت عمل قرار گیرند.

شرایط پیوند کبد در گذشته چگونه بود؟
18 سال قبل برای عمل پیوند نه اتاق داشتیم و نه بخش، در یک اتاق کار می کردیم و در اتاق دیگر مریض می خواباندیم یا از اساتید و همکاران دیگر بخش ها خواهش می کردیم که یک اتاق در اختیار ما قرار دهند. ولی در حال حاضر بخش پیوند داریم با 16 تخت بستری و 4 تخت آی سی یو. البته  هنوز کمبود هایی داریم  چون این امکانات پاسخگوی نیاز  بیماران ما نیست.
در بیمارستان امام خمینی بخش موازی بزرگی هست که عمل پانکراس و مجرای صفرایی در آنجا انجام می گیرد که به جرات می گویم در سطح بیمارستان های دانشگاهی بخش بی نظیری است. البته رسیدن به این شرایط 18 سال طول کشید. گروه پزشکی، پرستاری، پشتیبانی، درمانگاه، آزمایشگاه خون و تمامی بخش های بیمارستان برای اینکه پیوند به درستی انجام شود همکاری بسیار خوبی با تیم پیوند دارند.
در سال 1398 بیش از 190 پیوند کبد و بیش از 450 عمل جراحی بزرگ کبد و مجاری صفرایی پانکراس با نتایج  قابل قبول و میزان موفقیت بالا انجام شده  که همه حاکی از ظرفیت بالا  توانمندی های اساتید  ،اعضای هیئت علمی، پرستاران و فلوشیپ های این بیمارستان است. شاید بد نباشد که بگویم در طول چهار سالی که مسئولیت ریاست دانشگاه را به عهده داشتم و به طور طبیعی خیلی کمتر در حدود یک روز و نیم در هفته در بخش بودم  تعداد عمل های پیوند افزایش پیدا کرد و با وجود کاهش نفرات، آمار کاهش پیدا نکرد. این نشان می دهد ظرفیت انجام چنین کاری وجود دارد و کارها قائم به یک فرد نیست و بدون حضور بنده و یا هر کس دیگری در این سیستم کارها به خوبی پیش خواهد رفت. در واقع ما توانستیم الگویی از یک همکاری و تجربه موفق یک کار تیمی بزرگ به وجود آوریم. هر شخص با هر وضعیت مالی که دارد می تواند در لیست پیوند قرار بگیرد. تنها محدودیت ما برای پذیرش بیمار در لیست انتظار پیوند کبد، این است که مطمئن شویم بعد از پیوند می تواند لیست داروهای مصرفی خود را تهیه کند.
امیدوارم این فعالیت با توجه به گسترشی که نیازمند آن هستیم ادامه پیدا کند چون ما پاسخگوی بسیاری از مراجعات نیستیم به خصوص در جراحی بزرگ غیر از پیوند کبد. در پیوند کبد نیز محدودیت های فیزیکی باعث می شود تعداد کمی عمل جراحی انجام دهیم شک ندارم افرادی که پس از من به عنوان مسئول اینجا خواهند نشست بهتر ازمن خواهند بود و کاری را که در شان بیمارستان امام خمینی و سیستم آموزشی دانشگاه تهران است گسترش خواهند داد.

آقای دکتر بیماران تا چه اندازه می توانند به پزشکان و جراحان داخل کشور در این زمینه اعتماد کنند؟
در حال حاضر بیش از 15 سال است که در ایران نیاز به اعزام بیمار به خارج از کشور برای پیوند کبد حذف شده است. تا قبل از آن سفرهای درمانی یک فرآیند بسیار بسیار سختی بود. هزینه های قابل توجه، اقامت بیمار و همکاران در کشور اعزامی و پیگیری های آن مشکلات بسیاری به وجود آورده بود.
در حال حاضر این مشکلات وجود ندارد و حتی در مخیله کسی نمی گنجد که تمامی آنها برطرف شده باشد.
بنده فکر می کنم وظیفه ما به عنوان گروه سلامت و کسانی که به ارائه خدمات بهداشت و درمان می پردازند درمان است که ما آن را انجام داده ایم.
هفت سال پیش بیماری را پیوند کبد کردم که ایرانی مقیم آلمان است او به خاطر اعتماد نداشتن به پزشکان آلمانی و انتظار زیاد در لیست پیوند آن کشور ترجیح می دهد که به ایران بیاید و پیوند کند. این نشان دهنده این است که خدمتی که برای همه هم وطنان مقیم ایران  و خارج از ایران انجام می شود خدمت مناسب و قابل اعتمادی است.

از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، سپاسگزارم.