با مشاهیر دانشگاه

دکتر نیکخو ، نخستین درمانگر بیماران کلیوی با انجام دیالیز صفاقی

دفتر ارتباط با دانش آموختگان با معرفی مشاهیر و چهره های ماندگار دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه های مختلف علمی، سعی در بهره مندی دانشجویان جوان از آنها به عنوان یک الگو را دارد. در ادامه فرازی از زندگی دکتر محمدعلی نیکخو را می خوانید.

مرحوم دکتر محمدعلی نیکخو استاد گروه نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران ،متولد 1307 درتهران بود. تحصیلات خود را تماماً در شهر تهران گذراند و پس از فارغ التحصیلی در سال 1332 از دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در سال 1334 در قالب دستیار به استخدام دانشکده پزشکی درآمد. پس از طی مدارج دانشگاهی در سال 1342 به مرتبه دانشیاری در بخش داخلی طبی 1 در بیمارستان امام خمینی(ره) نائل شد.
در آن دوران درد و رنج ناشی از مسمومیت و انتظار مرگ در بیماران کلیوی، او و همکارانش را بر آن داشت تا برای درمان آلام آنها گامی بردارند. اغلب این بیماران در انتظار مرگ بودند و تحمل درد و دیگر آثار بیماری بر احساس مسئولیت آنها می ‏افزود تا به راهکاره‏ایی بیاندیشند. با پیدایش همودیالیز و دیالیز صفاقی در غالب موارد، بیماران عمر دوباره را تجربه کردند که در بهبود بیماری آنها فوق العاده موثر بود .تأثیر این درمان بر بیماران آن زمان به قدری بود که از سراسر ایران برای درمان به بیمارستان امام خمینی(ره) سرازیر می ‏شدند.
وی در این مورد گفته است:  اولین کلیه مصنوعی در دنیا در سال 1944 میلادی بوسیله یک پزشک هلندی به نام ویلیام کلف طراحی و ساخته شد که وی بوسیله این دستگاه مقداری از اوره خون افراد مبتلا به نارسایی حاد کلیوی را تصفیه می ‏کرد. در حدود 50 سال قبل، این کلیه مصنوعی با تصمیم دانشگاه و پیشنهاد آقای دکتر عزیزی استاد کرسی بالینی و رییس بخش داخلی بیمارستان امام خمینی بکار گرفته شد. این دستگاه، نسخه تکمیل شده دستگاه ویلیام کلف بود که در فرانسه طراحی و ساخته شده بود. پس از دعوت از پزشکان کشور فرانسه برای راه‏ اندازی این خدمت در ایران و اجرای تمهیدات لازم و اعزام هیئتی از ایران برای آموزش که عبارت بودند از اینجانب و دو پرستار و نهایتاً بازگشت ما از این دوره، در بهمن ماه سال 1341 برای اولین بار کلیه مصنوعی در ایران بکار گرفته شد. در ابتدا بیمارانی که مبتلا به نارسایی حاد کلیه بودند مورد درمان قرار می گرفتند تا در مدت کوتاهی که کلیه از کار می ‏افتاد، دستگاه این وظیفه را برعهده بگیرد و کلیه بیمار دوباره به فعالیت ادامه دهد. اما بعدها با رشد تکنولوژی و کوچک‏تر شدن و افزایش تعداد این دستگاه‏ها بیماران بیشتری با مشکلات بسیار را تحت پوشش قرار می‏دادیم.
 اما دیالیز صفاقی، در این روش خون بیمار جهت تصفیه مورد استفاده قرار نمی‏ گیرد و بوسیله محلولی که با املاحی شبیه به خون با فشار اسمزی از طریق پرده صفاق شکم خود بیمار(بعنوان صافی) تزریق می‏ شود، انجام می‏ پذیرد. این در مواقعی است که امکان استفاده از همودیالیز نباشد. من در سال 1346 پس از مطالعه این فرآیند در مجله بریتیش مدیکال ژورنال و تهیه محلول مخصوص با کمک سرکار خانم لکستانی از اساتید محترم داروخانه بیمارستان امام خمینی(ره) از فرمول درج شده در این مجله و تزریق آن بوسیله کاتترهای موجود در آن زمان برای اولین بار در ایران موفق به انجام دیالیز صفاقی شدیم. سپس فرمول آنرا به انسیتو پاستور ارائه دادیم که انسیتو نیز آن را در شیشه های یک لیتری تهیه و برای ما ارسال می کرد. پیوند کلیه هم برای اولین بار در کشور در شیراز انجام گرفت و ما هم برای اولین بار در تهران آنرا انجام دادیم . ولی همودیالیز و دیالیز صفاقی برای اولین بار در ایران توسط گروه داخلی بیمارستان امام خمینی (ره) انجام شد. این شروعی بود بر رشته نفرولوژی در کشور از بیمارستان امام خمینی(ره) .
باید دید نهالی که او و همکارانش کاشتند و اینک سرتاسر کشورمان را در بر گرفته تا تمام بیماران دیالیزی تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند تا چه سطحی قابل ارزیابی است.
روحش شاد و یادش گرامی باد.

فریبا  مقدم
خبرنگار

فریبا مقدم

0 نظر برای این مطلب وجود دارد

نظر دهید

متن درون تصویر امنیتی را وارد نمائید:

متن درون تصویر را در جعبه متن زیر وارد نمائید *